Historie en natuur in het natuurgebied Sleenerzand.
Vlak bij Schoonoord vind je het grote natuurgebied met Celtic fields Sleenerzand. Je ziet er een grote afwisseling van verschillende soorten begroeiing. Er bevinden zich zo'n 45 grafheuvels, en het Hunebed de Papeloze kerk, waar je kunt ervaren hoe ze er werkelijk bij lagen zo'n 5000 jaar geleden.
★
★
★
★
★
★
Loof- en naaldbomen staan rond om de ronde pingo ruïnes. Dit zijn meertjes, ook wel gletsjerkuilen genoemd die hun oorsprong uit de ijstijd hebben. Maak je een wandeling door dit gebied, dan kom je ook nog een monument gemaakt van delen van een neergestort vliegtuig tegen en een onderduikershol. En dit alles vlakbij de Celtic fields waar de eerste boeren van Nederland zich vestigden.
Galgenberg
Op het Sleenerzand ligt een grafheuvelveld, het is een veld waar 45 heuvels gebouwd zijn om mensen te begraven. Uit onderzoek blijkt dat het grafheuvelveld waar ook grafheuvel de Galgenberg aan ligt, uit drie fasen zijn opgeworpen. Dit vond plaats in de Bronstijd, zo tussen 2000 en 1200 v.Chr.
In de eerste periode had de heuvel er een greppel omheen. En in de tweede en derde periode stond er een krans van palen aan de heuvelvoet.
afbeelding beschrijving
Er werden tijdens de onderzoeken in 1934 en 1938 verschillende graven blootgelegd. Het centrale graf van de 2e periode behoorde tot de rijkste van Drenthe. Naast een aantal bronzen voorwerpen, zijn er ook twee gouden oor spiralen gevonden.
Hoewel er geen bewijs voor gevonden is, heeft er in de middeleeuwen op deze berg waarschijnlijk een galg gestaan. De naam van de heuvel duidt daarop, en er is in de buurt een skelet uit die periode gevonden.
De palenkrans die nu opnieuw in 1996 hier geplaatst is geeft weer hoe de heuvels eruitzagen in de 2e en 3e periode.
Hunebed D49
Op het Sleenerzand is de oudste en tevens het meest in het oog springende overlevering uit de historie wel Hunebed D49 of wel de Papeloze kerk. Tot aan 1959 was dit hunebed in zeer vervallen staat. Veel stenen waaronder de reuzen deksteen van 25.000 kilo, moesten van andere plaatsen uit Drenthe opgehaald worden.
Goed is te zien dat er bij de reconstructie gekozen is om de helft onder de dek heuvel te maken zoals men dat ook met het hele hunebed deed 5000 jaar geleden.
Papeloze kerk hunebed D49
Papeloze kerk hunebed D49
Papeloze kerk hunebed D49
De Papeloze Kerk
De naam Papeloze kerk (protestantse kerk) stamt uit de 16e eeuw. En deze naam is te danken aan de toen verboden protestantse hagenpreken die bij het hunebed werden gehouden.
In 1566 hield Menso Alting de preken en was een voormalig katholieke priester, ook wel "paap" genoemd. Omdat hij dus geen priester meer was kreeg deze preekplek de naam Papeloze kerk. In deze tijd stonden hier geen bomen en was deze plek meer een verhoging met stenen in een open veld.
Restauratie van Hunebed D49 in 1959
Onder leiding van de Nederlandse archeoloog Albert van Giffen (1884-1973) is het hunebed in 1959 volledig gerestaureerd. Omdat het er gehavend bij lag, heeft hij stenen uit de omgeving moeten gebruiken. In het graf is een hek geplaatst met daarachter urnen zoals bekend uit de trechterbeker cultuur.
"Het hunebed verkeert in een zeer gehavenden staat; de oorspronkelijke toestand is bij benadering nog wel herkenbaar", Aldus archeoloog van Giffen in 1918. Het hunebed lag in een kuil in het midden van de nog grotendeels aanwezige dek heuvel.
Papeloze kerk voor de restauratie en bebossing.
Veel stenen waren echter weg, en voor de restauratie waren maar liefst 31 stenen nodig: 4 enorme dekstenen (waaronder dus de 20.000 kg wegende grote deksteen), 2 sluitstenen, 5 poortstenen en 20 kransstenen. Bovendien een hele hoop stopstenen en pakstenen, een drempelsteen en vloerkeitjes. (Bron: Atlas bij "De Hunebedden in Nederland", dr.A.E.van Giffen, 1925)
De dek heuvel is als enige in Drenthe voor de helft gereconstrueerd om te laten zien hoe de opbouw van dit grafmonument vroeger plaatsvond. De vloer van het hunebed bestaat uit veldstenen waarover een laagje graniet gruis werd gestrooid.
Monument archeoloog van Giffen
Vliegtuig monument
In het Sleenerzand komt bijvoorbeeld ook recentere historie aan de orde. Zo ligt er het monument van wrakstukken van het Engelse vliegtuig dat in 1943 neerstortte.
In heel Nederland en zeegebieden liggen wel 6000 wrakstukken van neergeschoten vliegtuigen uit de Tweede Wereldoorlog. Zo ook van een Engelse bommenwerper die op 14 mei 1943 was neergestort in het Sleenerzand.
In de oorlog kregen vier jongens die samen naar school fietsten, het idee om de wrakstukken te verzamelen. De Duitsers hadden de meeste onderdelen al meegenomen, maar het jonge bos was dicht begroeid en daardoor moeilijk begaanbaar. Direct na de oorlog besloten ze om op de plek waar het vliegtuig neerstortte een monument te maken.
4 jongens zoeken de overblijfselen van een bommenwerper op en maken een monument.
Helaas verdwenen delen van het monument en begon het na 30 jaar verwaarloosd te raken. Ze besloten in 1975 het monument duurzaam te maken en goten een aantal delen in een betonnen constructie.
Bommenwerper crash monument
De Engelse 4-motorige Halifax bommenwerper maakte deel uit van een luchtvloot van 446 bommenwerpers. Het werd op 14 mei om 2:30 uur 's nachts neergeschoten door een Duitse jager. Alle zeven bemanningsleden zijn omgekomen en zijn begraven op de algemene begraafplaats in Sleen. Hun namen staan nu op het monument.
Wandelroutes Sleenerzand
2 wandelroutes starten vanaf de parkeerplaats aan de Slenerweg, Schoonoord. De blauw aangegeven
Vosseven
route en de
Rondwandeling
met oranje bordjes. Je kan deze routes ook combineren.
Ook kan je via de
Vosseven
route de
Archeologische
route op en kom je onder andere langs de eerder beschreven Galgenberg en de Papeloze kerk.
WandelRoute
afstand
Rondwandeling
4,5 km
Vosseven route
5,5 km
Archeologische route
2,3 km
Tip:
Wil je liever alleen de
Archeologische
route lopen, parkeer je liever iets noordelijker aan dezelfde kant van de weg. Je bent dan dicht bij de Papeloze kerk.
Bezienswaardigheden Sleenerzand
Behalve 8 wandelroutes, staan er op de kaart bij de parkeerplaats ook 13 bezienswaardigheden aangegeven. Handig om te bepalen welke route je wilt lopen. Hieronder zie je welke bezienswaardigheid bij welke route hoort.
Papeloze kerk hunebed D49
Papeloze kerk hunebed D49
Papeloze kerk hunebed D49
