Natuurgebied Sleenerzand

Grafheuvel velden

Op het Sleenerzand ligt een grafheuvelveld, het is een veld waar 45 heuvels gebouwd zijn om mensen te begraven. Uit onderzoek blijkt dat het grafheuvelveld waar ook grafheuvel de Galgenberg aan ligt, uit drie fase zijn opgeworpen. Dit vond plaats in de Bronstijd, zo tussen 2000 en 1200 v.Chr.

In de eerste periode had de heuvel er een greppel omheen. En in de 2e en 3e periode stond er een krans van palen aan de heuvelvoet.

Er werden tijdens de onderzoeken in 1934 en 1938 verschillende graven blootgelegd. Het centrale graf van de 2e periode behoorde tot de rijkste van Drenthe. Naast een aantal bronzen voorwerpen, zijn er ook 2 gouden oor spiralen gevonden.

Hoewel er geen bewijs voor gevonden is, heeft er in de middeleeuwen op deze berg waarschijnlijk een galg gestaan. De naam van de heuvel duidt daarop, en er is in de buurt een skelet uit die periode gevonden.

De palen krans die nu opnieuw in 1996 hier geplaats is geeft weer hoe de heuvels eruitzagen in de 2e en 3e periode

Op het Sleenerzand is de oudste en tevens het meest in het oog springende overlevering uit de historie wel Hunebed D49 of wel de Papeloze kerk. Tot aan 1959 was dit hunebed in zeer vervallen staat. Veel stenen waaronder de reuzen deksteen van 25.000 kilo, moesten van andere plaatsen uit Drenthe opgehaald worden.

Goed is te zien dat er bij de reconstructie gekozen is om de helft onder de dek heuvel te maken zoals men dat ook met het hele hunebed deed 5000 jaar geleden.

Papeloze kerk

De naam Papeloze kerk (protestantse kerk) stamt uit de 16e eeuw. En deze naam is te danken aan de toen verboden protestantse hagenpreken die bij het hunebed werden gehouden.

In 1566 hield Menso Alting de preken en was een voormalig katholieke priester, ook wel "paap" genoemd. Omdat hij dus geen priester meer was kreeg deze preek plek de naam Papeloze kerk. In deze tijd stonden hier geen bomen en was deze plek meer een verhoging met stenen in een open veld.

Restauratie in 1959

Onder leiding van de Nederlandse archeoloog Albert van Giffen (1884-1973) heeft het hunebed met stenen uit de omgeving een complete restauratie ondergaan.

"Het hunebed verkeert in een zeer gehavenden staat; de oorspronkelijke toestand is bij benadering nog wel herkenbaar", Aldus archeoloog van Giffen in 1918. Het hunebed lag in een kuil in het midden van de nog grotendeels aanwezige dek heuvel.

Veel stenen waren echter weg, en voor de restauratie waren maar liefst 31 stenen nodig: 4 enorme dekstenen (waaronder dus de 25.000 kg wegende grote deksteen), 2 sluitstenen, 5 poortstenen en 20 kransstenen. Bovendien een hele hoop stop- en pakstenen, een drempelsteen en vloerkeitjes. (Bron: Atlas bij "De Hunebedden in Nederland", dr.A.E.van Giffen, 1925)

De dek heuvel is als enige in Drenthe voor de helft gereconstrueerd om te laten zien hoe de opbouw van dit grafmonument vroeger plaatsvond. De vloer van het hunebed bestaat uit veldstenen waarover een laagje graniet gruis werd gestrooid.

In het Sleenerzand komt bijvoorbeeld ook recentere historie aan de orde. Zo ligt er het monument van wrakstukken van het Engelse vliegtuig dat in 1943 neerstortte.

In heel Nederland en zeegebieden liggen wel 6000 wrakstukken van neergeschoten vliegtuigen uit de 2e wereldoorlog. Zo ook van een Engelse bommenwerper die op 14 mei 1943 was neergestort in het Sleenerzand.

In de oorlog kregen 4 jongens die samen naar school fietsten, het idee om de wrakstukken te verzamelen. De Duitsers hadden de meeste onderdelen al meegenomen, maar het jonge bos was dicht begroeid en daardoor moeilijk begaanbaar. Direct na de oorlog besloten ze om op de plek waar het vliegtuig neerstortte een monument te maken.

Helaas verdwenen delen van het monument en begon het na 30 jaar verwaarloost te geraken. Ze besloten in 1975 het monument duurzaam te maken en goten een aantal delen in een betonnen constructie.

De Engelse 4-motorige Halifax bommenwerper maakte deel uit van een luchtvloot van 446 bommenwerpers. Het werd op 14 mei om 2:30 uur s’ nachts neergeschoten door een Duitse jager. Alle 7 bemanning leden zijn omgekomen en zijn begraven op de algemene begraafplaats in Sleen. Hun namen staan nu op het monument.